اعتیاد به کار چیست و چه خطراتی به دنبال دارد؟
اعتیاد به کار (Workaholism) یک وضعیت و حالت روحی است که سلامتی انسان را تهدید می‌کند. به مانند دیگر اعتیادها، اعتیاد به کار هم به شرایطی گفته می‌شود که انسان نمی‌تواند خود را از کار رهایی داده و مدام این رفتار را تکرار می‌کند.
بسیاری از ما از کار کردن لذت می‌بریم؛ در واقع کار کردن به ما حس تکبر و مهم بودن می‌دهد، اما باید بدانیم این حس آنچنان هم برای انسان خوب نیست. اما چطور باید ساعات طولانی را که در محیط کار به سر می‌بریم راکم‌تر کنیم و به چک کردن ایمیل خود در ساعات غیرکاری و در منزل پایان دهیم؟ چطور به دوستان، همکاران و مدیران خود بگوئیم که کار زیاد سلامت آنان را به خطر می‌اندازد؟
اعتیاد به کار همیشه با موفقیت‌های شغلی رابطه مستقیم دارد و در انسان‌هایی که کمال‌گرا هستند این رفتار بیش‌تر اتفاق می‌افتد. کار به چنین افرادی عزت نفس می‌دهد به همین دلیل است که به کار معتاد می‌شوند. متاسفانه این افراد تا متوجه اثرات منفی اعتیاد به کار نشوند به رفتار خود ادامه خواهند داد.
علائم و نشانه‌های اعتیاد به کار
در فرهنگی که سخت کار کردن ارزش محسوب می‌شود و مورد تشویق قرار گرفته است، اعتیاد به کار هم کاملاً انتظار می‌رود. در چنین وضعیتی افراد رفتار خود را به راحتی توجیه می‌کنند و می‌گویند کار زیاد برای موفقیت لازم است. این افراد اعتیاد به کار خود را قبول نداشته و خود را متعهد به کار و موفق در انجام وظایف می‌دانند. این در حالی است که اعتیاد به کار با اشتیاق به کار به کلی متفاوت است.
مهم‌ترین نشانه‌های اعتیاد به کار عبارتند از:
- به سر بردن ساعات زیادی در محل کار، حتی وقتی نیاز به ماندن بیش از حد وجود ندارد
- کاهش ساعات استراحت به منظور پیش بردن کارها
- غرق شدن بیش از حد در کار و مسائل مربوط به موفقیت شغلی
- ترس زیاد از شکست خوردن در چالش‌های شغلی
- حس پارانویا در خصوص عملکرد شغلی
- به خطر انداختن روابط شخصی به خاطر کار
- موضع و حالت دفاعی در برابر نظرات دیگران در خصوص کار
- استفاده از کار به عنوان دلیلی برای چشم‌پوشی از روابط اجتماعی
- کار کردن برای مواجهه با احساس گناه و افسردگی
- کار کردن برای فراموش کردن بحران‌هایی همچون مرگ، طلاق و مشکلات مالی
- فکر کردن به روشی جدید برای افزایش ساعات کاری در شبانه روز
- کار کردن بیش از ساعاتی که برای آن از پیش برنامه‌ریزی کرده‌اید
- نگرانی دوستان و آشنایان از ساعات کار زیاد شما
- فکر کردن به مسائل شغلی در ساعات استراحت
- وقف خود به کار
- عادات کاری بد
- کار کردن بیش از همکاران دیگر
تشخیص اعتیاد به کار
شورای پزشکی دانشگاه برگن شاخصی را برای تشخیص اعتیاد به کار تهیه کرده است. این شاخص فاکتورهای مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهد: برای تشخیص اعتیاد به کار باید ببینید اتفاقات زیر چند وقت به چند وقت در زندگی شما اتفاق می‌افتد.
- به دنبال راهی هستید تا زمان‌های بیشتری را به کار کردن اختصاص دهید.
- برای کاهش حس گناه، افسردگی، نگرانی و عدم مفید بودن کار می‌کنید.
- اطرافیان از شما می‌خواهند ساعات کاری خود را کاهش دهید، اما توجهی نمی‌کنید.
- بیش از ساعاتی که برای آن برنامه‌ریزی کرده‌اید، کار می‌کنید.
- وقتی نمی‌توانید کار کنید دچار استرس می‌شوید.
- اهمیت سرگرمی، تناسب اندام، و اوقات فراغت خود را در برابر ساعات کاری پایین آورده‌اید.
- آن قدر کار کرده‌اید که بر سلامتی‌تان تاثیر منفی گذاشته است.
جملات بالا را یک بار دیگر برای خود مرور کنید و سعی کنید با یکی از ۵ گزینه زیر به آن‌ها پاسخ دهید:
- اصلاً (۱)
- به ندرت (۲)
- گاهی اوقات (۳)
- اغلب (۴)
- همیشه (۵)
اگر پاسخ شما به چهار مورد از فاکتورهای بالا، گزینه‌های «اغلب» یا «همیشه» است بدانید که از اعتیاد به کار رنج می‌برید.
درمان اعتیاد به کار
اگر شما هم به تشخیص این رسیده‌اید که از اعتیاد به کار رنج می‌برید، باید با کمک یک برنامه، توان‌بخشی خود را بهبود دهید. البته این برنامه توان‌بخشی با برنامه‌های توان‌بخشی برای رهایی از اعتیاد به مواد مخدر و اعتیاد به الکل متفاوت است، اما از همین رویکرد برای مقابله با اعتیاد به کار بهره خواهیم برد.
بعضی از انواع اعتیاد به کار با ماندن در خانه، شرکت در کلاس‌ها و یا مشاوره قابل درمان است، اما در بعضی دیگر لازم است حتماً تا مدتی در مراکز ترک اعتیاد بمانید تا دوره بهبود را به طور کامل سپری کنید.
اعتیاد به کار در ابتدا یک وضعیت روحی است که سلامت انسان را تهدید می‌کند، اما پس از مدتی با بی‌توجهی و عدم درمان تبدیل به اختلالاتی مانند افسردگی و OCD خواهد شد.
چند نکته استراتژیک برای ترک اعتیاد به کار
- تعریف دوباره موفقیت برای خود: بیاندیشید که چطور موفقیت را برای خود تعریف کرده‌اید. افراد کمال‌گرایی که می‌خواهند مدام از بقیه برتر باشند، موفقیت خود را در گرو اعتیاد به کار می‌بینند. البته این افراد موفق هستند، اما به چه قیمتی؟ به قیمت به هم خوردن تعادل زندگی و کار و از دست دادن زندگی شخصی، سلامت روحی و روانی خود. بدانید که نباید در همه چیز بهترین باشید؛ نباید از خود انتظارات فرا انسانی داشته باشید.
- تمرکز و توجه دوباره به موضوعات مهم: یک قدم به عقب برگردید و ببینید چه چیزهایی برای شما مهم است. قصد دارید وقت و انرژی خود را برای چه چیزهایی صرف کنید. در اولویت‌های خود بازنگری کنید. بدانید که برای پیشرفت، مهم‌ترین سرمایه شما توجه شماست. همیشه کار برای انجام دادن وجود دارد، اما نکته مهم این است که گزینه مناسبی را انتخاب کنید.
- بازنگری در انتظارات: اگر می‌خواهید بر اعتیاد به کار خود غلبه کنید، بدانید که به تنهایی این کار ممکن نیست، از خانواده، دوستان، همکاران و رئیس خود بخواهید به شما کمک کنند. از همکاران و رئیس خود بخواهید در انتظارات‌شان از شما بازنگری کنند. آن‌ها را از مزایای رویکرد جدیدتان باخبر کنید تا شما را در این راه یاری دهند.
چند نکته کاربردی که باید به خاطر بسپارید
- هر زمان همکاران‌تان کار کردن را تعطیل کردند، شما هم همین کار را انجام داده و از کار کردن دست بکشید.
- در طول روز، استراحت‌های کوتاه ۱۰ دقیقه‌ای خود را فراموش نکنید.
- کار خود را به منزل نیاورید.
- سعی کنید حتماً روزهایی را اصلاً کار نکنید و حتی به کار کردن هم فکر نکنید.
- مدیتیشن می‌تواند ذهن شما را آرام کند.
- کار و زندگی خود را تفکیک کنید.
نتیجه‌گیری
به مانند دیگر اعتیادها، اعتیاد به کار نیز در طول زمان بدتر می‌شود. اعتیاد به کار به هیچ‌کس کمک نخواهد کرد. باید بدانید که هرچه بیش‌تر کار کنید، بازدهی و بهره‌وری شما پایین‌تر خواهد بود و نهایتاً شما زیر فشار کار کمر خم خواهید کرد. استرس زیاد، روابط آسیبدیده و حتی مصرف مواد مخدر می‌تواند از نتایج اعتیاد به کار باشد.
اعتیاد به کار قابل مدیریت است. اگر درمان‌های توصیه شده را جدی بگیرید می‌توانید سلامتی و همین‌طور تعادل در زندگی و کار خود را باز یابید.
شما چه تجربیاتی در خصوص اعتیاد به کار دارید؟ برای رهایی از این وضعیت چه راه‌هایی را پیشنهاد می‌کنید. پاسخ‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.
