بازار کار مهندس مکانیک در ایران چگونه است؟
همه مهندسی مکانیک را رشته‌ای می‌دانند که با انقلاب صنعتی در اروپا شکل گرفت و به وجود آمد. با این حال، می‌توان برای رسیدن به نشانه‌های اولیه استفاده از علم مکانیک به هزاران سال قبل نیز مراجعه کرد و در آن سال‌ها نیز به دنبال مهارت انسان‌ها در علم مکانیک بود. می‌توان این رشته را به عنوان متنوع‌ترین رشته از شاخه مهندسی معرفی کرد.
مهندسان مکانیک نقش مهمی در صنایع خودروسازی، هوافضا، بیوتکنولوژی، کامپیوتر و الکترونیک، اتوماسیون و صنایع تولیدی دارند. آنها انواع دستگاه‌ها، ابزارها، موتورها و ماشین آلات مکانیکی را طراحی، توسعه و می‌سازند و بعد از ساخت نیز آن را آزمایش می‌کنند.
مهندسان مکانیک (mechanical engineer) قادر به طراحی و ساخت قطعات، از قطعات کوچک مانند اتصالات مینیاتوری گرفته تا ماشین‌های بزرگ مانند پرس مته، هستند. آنها مسئولیت طراحی و ساخت محصولی را از ابتدا تا پایان آن بر عهده می‌گیرند و آن را برای داشتن زیبایی، عملکرد عالی و دوام بالا طراحی می‌کنند. نمونه‌هایی از محصولاتی که مهندسان مکانیک می‌توانند طراحی و توسعه دهند عبارت‌اند از: قطعات موتور، موتور هواپیما، سیستم‌های کنترلی، وسایل مصنوعی، چاپگرها، ابزار نیمه هادی، حسگرها، توربین‌های گازی، توربین‌های بادی، سلول‌های سوختی، کمپرسورها، ربات‌ها و ماشین آلات سنگین و غیر سنگین.
در این مقاله قصد داریم تا ابتدا با کار کلی مهندسان مکانیک و همچنین این رشته بیشتر بدانیم و بعد درباره بازار کار آنها در ایران صحبت کنیم.
مهندس مکانیک چه کاری انجام می دهد؟
مهندسی مکانیک یکی از قدیمی‌ترین و همچنین متنوع‌ترین رشته‌های مهندسی است. این شاخه مهندسی شامل طراحی، تولید و راه اندازی ماشین آلات با استفاده از اصول فیزیک، مهندسی، ریاضیات و علم مواد است.
مهندسی مکانیک در حیطه‌ها و زمینه‌هایی مانند ساخت کامپوزیت‌ها، مکاترونیک و فناوری نانو دیده می‌شود و اغلب با مهندسی ساخت، مهندسی متالورژی، مهندسی عمران، مهندسی هوافضا، مهندسی برق، مهندسی شیمی، مهندسی صنایع و سایر رشته‌های مهندسی و بسته به نوع کار در آنها، همپوشانی دارد.
برای طراحی و ساخت سیستم‌های مکانیکی، مهندسان مکانیک باید درک عمیقی از مکانیک، دینامیک، ترمودینامیک، الکتریسیته و تحلیل سازه داشته باشند. آنها همچنین باید بتوانند از رایانه‌ها و برنامه‌های کاربردی آن مانند CAD (طراحی به کمک رایانه) و CAM (ساخت با کمک رایانه) برای تولید و تحلیل طرح‌های خود و همچنین نظارت بر کیفیت محصولات استفاده کنند.
مهندسان مکانیک معمولاً موارد زیر را انجام می دهند:
- مشکلات را تجزیه و تحلیل می‌کنند تا ببینید چگونه یک دستگاه مکانیکی ممکن است به حل مشکل کمک کند.
- کار طراحی و توسعه مجدد دستگاه‌های مکانیکی و تولید نقشه‌های اولیه را بر عهده دارند تا بتوان با کمک این وظایف دستگاه‌ها را ساخت.
- نمونه اولیه دستگاه را می‌سازند و آن را آزمایش می‌کنند.
- نتایج به دست آمده از بررسی‌های اولیه را تجزیه و تحلیل می‌کنند و در صورت لزوم طرح را تغییر می‌دهند.
- بر روند تولید نظارت می‌کنند.
مهندسان مکانیک از انواع مختلفی از ابزارها، موتورها و ماشین‌ها استفاده می‌کنند، که این موارد شامل نمونه‌های زیر می‌باشند:
- ژنراتورهای الکتریکی، موتورهای احتراق داخلی و توربین‌های بخار و گاز
- دستگاه‌های مصرف کننده برق، مانند یخچال و تهویه هوا
- تجهیزات تولید صنعتی، از جمله ربات‌های مورد استفاده در ساخت
- سایر ماشین آلات داخل ساختمان مانند آسانسور و پله برقی
- ابزار و ماشین آلات دیگر مهندسان
- سیستم‌های انتقال مواد، مانند سیستم‌های نقاله و ایستگاه‌های انتقال خودکار
محل کار یک مهندس مکانیک چگونه است؟
مهندسی مکانیک دومین شغل از نظر وسعت و بزرگی، از شاخه مهندسی است. آنها بیشتر در خدمات مهندسی، تحقیق و توسعه، صنایع تولیدی و شرکت‌های دولتی کار می‌کنند. مابقی در ساخت ماشین آلات عمومی، ساخت قطعات خودرو، مدیریت شرکت‌های دیگر و آزمایشگاه‌های ساخت و طراحی ماشین آلات مشغول به کار هستند.
مهندسین مکانیک معمولاً در دفاتر به صورت دائم کار می‌کنند و کار آنها مانند مهندسان عمران، اینگونه نیست که مدام سرکشی و نظارت خارج ار شرکت داشته باشند. آنها ممکن است گهگاه از محل کارهایی که مشکل یا قطعه‌ای از آنها نیاز به توجه شخصی آنها دارد، بازدید کنند. بیشتر مهندسان مکانیک تمام وقت کار می‌کنند و بعضی از آنها در هر هفته ۶۰ ساعت یا بیشتر کار می‌کنند.
بازار کار مهندس مکانیک در ایران به چه صورت است؟
می‌توان فرصت اشتغال برای مهندسان مکانیک را در حد خوب دانست و میزان آن را در برابر با دیگر مشاغل بسیار پرطرفدار، در حد متوسط دانست. طی سال‌های گذشته شاهد بودیم که تعداد کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ تولیدی کمتر شد و بسیاری از آنها کار خود را تعطیل کردند و این می‌تواند روی اشتغال مهندسان مکانیک تأثیر بگذارد. اما با این حال، نباید از شرکت‌های خودروسازی و دیگر شرکت‌های تولیدی حال حاضر در ایران غافل شد و اگر به آگهی‌های استخدام مهندس مکانیک در این شرکت‌ها و کارخانه‌ها سر بزنید، متوجه این موضوع خواهید شد.
جالب است بدانید که مهندسان مکانیک علاوه بر طراحی و ساخت قطعات و ماشین آلات می‌توانند در مشاغل دیگر نیز کار کنند و بازار کار در آن مشاغل نیز برای آنها وجود دارد.
برخی از این مشاغل می‌توانند در امور تحقیقاتی، فروش، مشاوره فنی، تدریس، امور مالی، سمت‌های مدیریتی، مشاغل حقوقی، ارتش، دولت، پزشکی و مواردی از این دست باشند. حتی حیطه و صنعتی که می‌توانند در آن کار پیدا کنند نیز می‌تواند بسیار متنوع باشد و برای پیدا کردن کار تنها نیاز به کمی پشتکار، مهارت، توانایی و حس جستجو دارد.
مهارت‌های مورد نیاز مهندس مکانیک
یک مهندس مکانیک باید هارد اسکیل‌های خاصی داشته باشد، از جمله درک کاملی از استانداردهای صنعت و مهارت بالا در کامپیوتر، زیرا زمان زیادی صرف طراحی، شبیه سازی و آزمایش می‌شود. علاوه بر این، مهندسان مکانیک باید سافت اسکیل‌هایی، مانند تفکر تحلیلی قوی و قابلیت‌های ارتباطی را نیز داشته باشند.
به طور کلی مهارت‌های مورد نیاز برای هر مهندس مکانیک شامل موارد زیر می‌شود:
- حل مسئله
- خلاقیت
- ارتباطات و رهبری
- کار گروهی
- مهارت در ریاضی و کامپیوتر
- تطبیق پذیری
- قدرت مقایسه
- طراحی
- توجه به عوامل زیست محیطی
- مهارت در برقراری ارتباط به صورت نوشتاری
- مهارت در برقراری ارتباط به صورت کلامی
- کارآفرینی
- تفکر مستقل
- تحقیق و بررسی
- تعهد به بهبود مستمر
- رویکرد سازمانی
- مدیریت پروژه
- برنامه ریزی استراتژیک
- آمار
- تحلیل داده‌ها
- تحلیل ساختاری
- همکاری
- رویکرد تشخیصی
- مهارت ارزیابی
- ادغام
- قضاوت سالم
- بهینه سازی
شغل مهندسی مکانیک هم بسیار سودآور است و هم ذاتاً می‌تواند با درآمد خوب نیز همراه باشد. مهندسین باید از سابقه و آموزش عالی برخوردار باشند و همچنین هر روز خود را در مورد صنایع مختلف به روز نگه دارند و همچنین دانش خود را در مورد مکانیک بیشتر کنند.