پروپاگاندا چیست؟

منتشر شده در خرداد ۰۲

پروپاگاندا یک روش ارتباطی و تبلیغاتی است که برای ترویج یک موضوع یا دیدگاه خاص استفاده می‌شود و می‌توان از این روش برای تأثیرگذاری بر نظر افراد مختلف یا کنترل رفتار آنها استفاده کرد. در تبلیغات، هم از اطلاعات درست و هم از اطلاعات نادرست استفاده می‌شود که در نهایت، تمام این اطلاعات می‌توانند در شکل دادن به نظرات مردم بسیار موثر باشند.

فهرست مطالب

پروپاگاندا، یکی از رایج‌ترین تکنیک‌هایی است که در تبلیغات استفاده می‌شود. در این تکنیک از اصطلاحات تحقیرآمیز برای توصیف حریف یا دشمن استفاده می‌شود. برای مثال، نازی‌ها از یهودیان به عنوان «موش» یاد می‌کردند و ایران از آمریکا به عنوان «شیطان بزرگ» یاد می‌کند. سایر تکنیک‌های رایج عبارت‌اند از جریحه‌دار کردن احساسات، تاثیر دسته‌ای و استفاده از تاکتیک‌های برای ترساندن.

در نهایت، باید گفت که پروپاگاندا می‌تواند روی نظر مردم بسیار تاثیر بگذارد. به همین دلیل، بسیار مهم است که از تکنیک‌های مختلف این روش تبلیغاتی برای جلوگیری از کنترل یا تحت تأثیر قرار گرفتن باخبر شوید.

هدف از پروپاگاندا چیست؟

همان‌طور که گفتیم، پروپاگاندا راهی برای تبلیغ یک موضوع یا دیدگاه خاص است. از این روش برای اهداف مختلفی استفاده می‌شود، اما هدف مشترک تمام افراد شکل دادن به نظرات مردم، متقاعد کردن آنها برای حمایت از یک هدف، محصول، خدمات و یا نامزد سیاسی خاص، یا تشویق آنها به رفتار به شیوه‌ای خاص است.

نمونه‌ای از پروپاگاندا

برای بازتر کردن این موضوع و صحبت درباره آن، به یک نمونه از پروپاگاندا اشاره خواهیم کرد. یکی از نمونه‌های پروپاگاندا، فیلم تبلیغاتی نازی‌ها با نام «پیروزی اراده» است. این فیلم برای تبلیغ رژیم نازی و تشویق مردم به حمایت از آدولف هیتلر ساخته شده است و یکی از موثرترین فیلم‌های مرتبط به پروپاگاندا است که تاکنون ساخته شده است.

چگونه از پروپاگاندا در تبلیغات استفاده می‌شود؟

بسیاری از افرادی که در حوزه تبلیغات فعال هستند، از روش‌های مختلف برای متقاعد کردن مردم به خرید محصول و خدمات خود استفاده می‌کنند. یکی از روش‌های پراستفاده در تبلیغات، استفاده از تکنیک ترس است. در این روش، تبلیغ‌کنندگان سعی می‌کنند تا مردم را به خرید محصول خود ترغیب کنند و به آنها این موضوع را تلقین می‌کنند که در صورت نخریدن محصول آنها، ممکن است ضرر کنند.

یکی دیگر از تکنیک‌های رایج در تبلیغات، استفاده از روش تاثیر دسته‌ای (bandwagoning) است. در این روش، تبلیغ‌کنندگان سعی دارند تا مردم را متقاعد کنند که همه از یک محصول خاص استفاده کنند و آنها نیز باید از آن محصول استفاده کنند.

چرا تبلیغ کنندگان از پروپاگاندا در تبلیغات استفاده می‌کنند؟

هدف از تبلیغات، انتشار پیامی برای مخاطبان با هدف تأثیرگذاری یا تغییر عقاید آنهاست. بسته به آنچه که تبلیغ‌کننده سعی در ترویج آن دارد، این تاثیرگذاری ممکن است منحرف‌کننده و کاملا نادرست باشد. گاهی اوقات از مفهوم پروپاگاندا برای الهام بخشیدن یا ایجاد انگیزه در افراد استفاده می‌شود، در حالی که در موارد دیگر، تبلیغ‌کننده به دنبال این است که تصویری خاص روی ذهن مخاطب خاص خود حک کند.

مزایای استفاده از پروپاگاندا در تبلیغات، شامل توانایی شکل دادن به نظرات مردم است که اغلب منجر به گرفتن بازخورد ایده‌آل از مخاطبان هدف می‌شود. از آنجایی که در بسیاری از تکنیک‌های مورد استفاده در پروپاگاندا تمرکز روی باورهای مردم است، بنابراین تاثیرِ این روش تبلیغاتی می‌تواند بسیار قوی و به شدت مسحورکننده باشد. قربانیان در روش‌های تبلیغاتی پروپاگاندا، در نهایت فکر می‌کنند که انتخابی که انجام داده‌اند خودمختار و با اراده آنها بوده است. در پروپاگاندا، پیام و مضامین به‌شکل قدرتمندانه‌ای به مخاطب منتقل می‌شود که در صورت موفقیت، عمیقا مخاطب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

از روش پروپاگاندا بیشتر در اتفاقات و محافل سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و استفاده از تکنیک‌های آن در تبلیغات، به‌نسبت کمتر است.

چرا از پروپاگاندا در جنگ استفاده می‌شود؟

پروپاگاندا یکی از روش‌های متداول در جنگ است و اغلب برای شکل دادن عقاید مردم در مورد دشمن استفاده می‌شود. با کمک این روش، می‌توان مردم را به حمایت از فعالیت‌های مختلف در جنگ واداشت و آنها را از حمایت از دشمن دلسرد کرد. پروپاگاندا در جنگ، اغلب بر اطلاعات نادرست متکی است و با این اطلاعات سعی در همراه کردن مردم دارند.

چگونه از پروپاگاندا در سیاست استفاده می‌شود؟

پروپاگاندا یکی از روش‌های رایج در دنیای سیاست است. از این روش در سیاست و برای تأثیرگذاری بر نظرات مردم در مورد یک نامزد یا موضوع سیاسی خاص استفاده می‌شود.

تبلیغات سیاسی با کمک پروپاگاندا می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، اما تمرکز اصلی در این روش موضوعات احساسی، برچسب زدن و همچنین ترساندن مخاطب است. یکی از نمونه‌های استفاده از پروپاگاندا در تبلیغات سیاسی، تبلیغات «قایق سوئیفت» است که برای حمله به جان کری در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۴ استفاده شد.

برخی از خطرات پروپاگاندا

یکی از اصلی‌ترین خطرات پروپاگاندا این است که، این روش تبلیغاتی می‌تواند در شکل دادن به عقاید افراد بسیار موثر باشد و از آن برای کنترل رفتار آنها استفاده شود. همچنین می‌توان از آن برای گسترش نفرت و تعصب و تحریک خشونت استفاده کرد. علاوه بر این، می‌توان از پروپاگاندا برای فریب مردم و تضعیف دموکراسی استفاده کرد.

تکنیک‌های مورد استفاده در پروپاگاندا

در زیر لیستی از برخی تکنیک‌های رایج در پروپاگاندا را نام خواهیم برد:

برچسب زدن: در روش برچسب زدن، از اصطلاحات تحقیرآمیز برای توصیف حریف یا دشمن استفاده می‌شود.
توسل به احساسات: یکی از تمرکزهای اصلی در پروپاگاندا، تکیه کردن بر موارد عاطفی و احساسات مردم برای تأثیرگذاری بر نظرات آنها است. به عنوان مثال، در پروپاگاندا ممکن است از ترس یا خشم برای ترغیب مردم به حمایت از یک هدف خاص استفاده شود.
تاثیر دسته‌ای: تاثیر دسته‌ای، تکنیکی است که از فشار برای متقاعد کردن افراد برای انجام کاری استفاده می‌کند. به عنوان مثال، یک نامزد سیاسی ممکن است در تبلیغات خود بگوید «همه به من رای می‌دهند، پس شما هم باید به من رای دهید.»
تکنیک ترساندن: هدف اصلی در استفاده از انواع تکنیک‌ها در ترساندن افراد، حمایت مردم از یک هدف خاص است. به عنوان مثال، در یک کمپین تبلیغاتی ممکن است این موضوع در مورد مردم مطرح شود که در صورت عدم رای دادن، به عنوان یک جنایتکار خطرناک تلقی خواهند شد.
دستکاری اطلاعات: دستکاری اطلاعات شامل تحریف یا ارائه نادرست حقایق برای تأثیرگذاری بر نظرات مردم می‌شود. برای مثال، در یک کمپین سیاسی ممکن است ادعاهای نادرستی در مورد فرد مخالف ارائه شود تا او را بد جلوه دهند.
استفاده از آمار غلط: استفاده از آمار غلط یا گمراه‌کننده یک تکنیک رایج در پروپاگاندا است. به عنوان مثال، در یک کمپین تبلیغاتی ممکن است این موضوع مطرح شود که همه از یک نامزد خاص حمایت می‌کنند در صورتی که این احتمال وجود دارد که این خبر خلاف واقع باشد.
دادن وعده‌های غیرواقعی: دادن وعده‌های غیرواقعی، یکی دیگر از تکنیک‌های رایج مورد استفاده در پروپاگاندا است. به عنوان مثال، یک نامزد انتخاباتی ممکن است قول دهد که فقر را ریشه‌کن خواهد کرد، حتی اگر این امر در واقعیت امکان‌پذیر نباشد.
استفاده از نمادها: نمادها اغلب در پروپاگاندا برای نشان دادن یک ایده یا مفهوم استفاده می‌شوند. برای مثال، حزب نازی از صلیب شکسته برای نشان دادن اعتقاد به پاکیِ نژاد خود استفاده می‌کرد.
شعارها: شعارها عبارات کوتاه و جذابی هستند که برای خلاصه کردن یک ایده یا مفهوم به کار می‌روند. به عنوان مثال، «آمریکا را دوباره بزرگ کنیم» یکی از شعارهای انتخاباتی دونالد ترامپ بود.
افراد ساده و معمولی: جذابیت تکنیکِ مردم ساده، استفاده از افراد معمولی و ساده برای تایید یک محصول یا نامزد انتخاباتی است. ایده اصلی در این روش این است که، اگر مردم عادی چیزی را دوست دارند پس حتما آن محصول و یا فرد می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای انتخاب دیگر افراد باشد. به عنوان مثال، در یک کمپین سیاسی ممکن است از شهروندان عادی در آگهی‌های تبلیغاتی استفاده شود و هدف از این کار، جلب نظر دیگر رأی‌دهندگان است.
تاییدیه: معمولا در این تکنیک، از تاییدِ افراد مشهور و محترم جامعه برای تبلیغات استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، فردی مشهور ممکن است نامزدی را برای انتخابات تایید کند، یا یک پزشک ممکن است مهر تایید روی یک محصول و یا دارویی جدید بزند.
انتقال: انتقال، تکنیکی است که از المان‌های مثبت استفاده می‌کند تا یک شی یا شخص را بهتر نشان دهد. برای مثال، در یک کمپین سیاسی در آمریکا ممکن است از پرچم آمریکا در تبلیغات استفاده شود تا نامزد را فردی میهن‌پرست نشان دهد.
متقاعدسازی: متقاعدسازی، تکنیکی است که در آن فقط اطلاعاتی ارائه می‌شود که برای شخص یا چیزی که تبلیغ می‌شود مطلوب است. به عنوان مثال، شرکتی ممکن است فقط نظرات مثبت محصول خود را نشان دهد و نه نظرات منفی.
شعارهای فریبنده: شعارهای فریبنده کلمات یا عباراتی هستند که بار مثبت دارند، اما در واقع هیچ معنایی ندارند. به عنوان مثال، یک نامزد انتخاباتی ممکن است بگوید «برای تغییر» آماده است، حتی اگر مشخص نکرده باشد که برای چه نوع تغییری نامزد شده است.
کلیشه‌سازی: کلیشه‌سازی، تکنیکی است که در آن از کلیشه‌های بیش از حد ساده و اغلب نادرست برای توصیف حریف یا دشمن استفاده می‌شوند.
جذابیت برای قشر خاص: جذابیت برای قشر خاص، تکنیکی است که در آن از ایده‌ای انحصاری برای مطلوب جلوه دادن محصولی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، یک شرکت خودروسازی لوکس ممکن است از شعار «بهترین‌ها فقط برای شما» استفاده کند تا محصول را به صورت انحصاری برای قشری خاص تبلیغ کند.
عبارت جهت‌دار: عبارت جهت‌دار، عبارتی است که مملو از احساسات یا معناست. به عنوان مثال، عبارت «حامی زندگی» بار عاطفی و اخلاقی بسیاری دارد و در تبلیغات استفاده‌ی فراوانی از این عبارات می‌شود.
الفاظ طفره‌آمیز: الفاظ طفره‌آمیز کلماتی هستند که برای گمراه کردن یا فریب مردم طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، عبارت «من نمی‌گویم X شخص بدی است، اما…» یک لفظ طفره‌آمیز است زیرا به این معنی است که شخص X بدون صحبت درباره‌ی بدی‌هایش، شخص بدی است.

نکاتی برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض تکنیک‌های پروپاگاندا

برای اینکه از قرار گرفتن در معرض این شکل از تبلیغات جلوگیری کنید و اسیر روش‌های مورد استفاده در پروپوگاندا نشوید، باید از تکنیک‌های مورد استفاده در این روش آگاهی به‌دست آورید و تمام اطلاعات دریافتی خود را به‌خوبی ارزیابی کنید و نگاهی منتقدانه به آنها داشته باشید.

علاوه بر این، باید به دنبال منابع متعدد اطلاعاتی باشید و قبل از هر تصمیمی، حقایق را پیدا کنید. در نهایت، همیشه نسبت به جذابیت‌های احساسی یک تبلیغ و در مورد اینکه آیا اطلاعات ارائه شده دقیق هستند یا خیر، شک کنید.

سخن آخر

اگر نگران این هستید که تحت تاثیر روش‌های تبلیغاتی پروپوگاندا قرار بگیرید، بهترین کار این است که این تکنیک‌ها را مدام مرور کنید و نسبت به آنها درک بالایی به‌دست آورید. با آگاهی از روش‌هایی که در آنها اطلاعات به آسانی تحریف می‌شوند، می‌توانید راحت‌تر تکنیک‌های پروپوگاندا را شناسایی کنید و تصمیمات آگاهانه بگیرید.