روش اسمارت (SMART) در تصمیم گیری چیست؟
آیا تا به حال به این فکر کردید که کلی کار می‌کنید ولی نتیجه‌ای از فعالیت خود نمی‌گیرید؟ وقتی به پنج تا ده سال گذشته خود فکر می‌کنید، ممکن به پیشرفت در مهارت‌ها و موفقیت‌ها برسید، اما باز هم مشکلی در این چند سال خود پیدا می‌کنید. مطمئنا هدف همه از این همه تلاش این است که به اهداف خود برسند و رسیدن به موفقیت یکی از مهم‌ترین اهداف هر فرد در زندگی حرفه‌ای می‌تواند باشد.
بسیاری از افراد در طول زندگی خود تمام زمان خود را برای جابجایی‌های مکرر میان کارها و شغل‌های مختلف می‌گذارند، یا حتی در تلاش هستند که کارها و وظایف خود را با عجله به پایان برسانند، در حالی که در واقع کار بسیار کمی دارند. هدف گذاری به روش SMART به این معنی است که می‌توانید ایده‌های خود را مشخص کنید، بر روی میزان تلاشی که باید برای رسیدن به هدف بگذارید تمرکز داشته باشید، از زمان و منابع خود به طور مؤثر استفاده کنید و شانس خود را برای دستیابی به آنچه در زندگی می‌خواهید افزایش دهید.
در این مقاله، هدف گذاری به روش SMART را بررسی خواهیم کرد و به شما خواهیم گفت که چگونه می‌توانید از آن برای دستیابی به اهداف خود استفاده کنید.
روش SMART به چه معناست؟
SMART مخفف چندین کلمه است که می‌توانید از آن برای سوق و شکل دادن به اهداف خود استفاده کنید.
معیارهای آن معمولاً به “مفهوم مدیریت” به وسیله اهداف پیتر دراکر نسبت داده می‌شود. این روش برای اولین بار در شماره نوامبر ۱۹۸۱ در Management Review توسط جورج تی دروان معرفی شد. پس از آن، پروفسور رابرت اس روبین (دانشگاه سنت لوئیس) در مورد روش SMART در مقاله‌ای برای انجمن روانشناسی صنعتی و سازمانی نوشت. وی اظهار داشت که روش SMART برای افراد مختلف معانی مختلفی دارد و این مفهوم را برای درک بیشتر به شکل زیر نمایش داد.
او بیان کرد که برای اطمینان از اینکه اهداف شما روشن و قابل دستیابی هستند، هر کدام باید موارد زیر باشند:
- مشخص (ساده، معقول، قابل توجه).
- قابل اندازه گیری (معنی دار، برانگیزاننده).
- قابل دستیابی (تأیید شده، در دسترس).
- مناسب و مرتبط (منطقی، واقع بینانه و دارای منابع، مبتنی بر نتایج).
- زمان‌دار (مبتنی بر زمان، دارای محدودیت زمان، دارای محدودیت هزینه، به وقت، دارای حساسیت به زمان).
پروفسور روبین همچنین یادآور می‌شود که تعریف اختصاری SMART برای اینکه اهمیت آن و همچنین کار آمد بودن آن را در طول زمان‌های مختلف نشان دهد، می‌تواند بسته به زمان‌های مختلف به روز شود. با این حال، برخی از نویسندگان تا به امروز مفهوم آن را گسترش دادند تا بتوانند مفاهیم گسترده‌تری را در این روش بگنجانند. به عنوان مثال برخی آن را به SMARTER نیز می‌شناسند، که مفاهیم ارزیابی و بررسی شده به آن اضافه شده است.
نحوه استفاده از روش SMART
تعاریف درباره این روش هدف گذاری بسیار زیاد است و هر شخصیت آن را بر اساس آنچه کسب کرده تفسیر کرده است. اما در کل این روش می‌تواند در همان پنج ویژگی خلاصه شود و برای هدف گذاری آن پنج مورد بیشتر از همه برای شما باید اهمیت داشته باشد. بنابراین بدون اتلاف وقت به بررسی نحوه استفاده از روش SMART می‌پردازیم و آن را برای شما بازگو می‌کنیم.
۱. مشخص
هدف شما باید مشخص و شفاف باشد، در غیر این صورت نمی‌توانید تلاش خود را روی آن متمرکز کنید یا برای رسیدن به آن انگیزه داشته باشید. هنگام هدف گذاری، سعی کنید به پنج سوال زیر پاسخ دهید:
- می‌خواهم به چه چیزهایی برسم؟
- چرا این هدف مهم است؟
- چه کسی می‌تواند به من در رسیدن به این هدف کمک کند؟
- آیا برای رسیدن به این هدف جای خاصی است؟
- آیا منابعی برای رسیدن آن و محدودیت‌های جلوی روی آن وجود دارد؟
مثال
تصور کنید که در حال حاضر یک کارشناس بازاریابی هستید و دوست دارید در بخش بازاریابی به عنوان مدیر کار کنید. هدف خاص و مشخص شما می‌تواند این باشد: “من می‌خواهم مهارت‌ها و تجربیات لازم را برای تبدیل شدن به مدیر بازاریابی در سازمان خود کسب کنم تا بتوانم به این موقعیت شغلی برسم و یک تیم موفق را رهبری کنم.”
۲. قابل اندازه گیری
برای رسیدن به هر هدفی باید بدانید که آن هدف را به گونه‌ای انتخاب کنید که قابل اندازه گیری باشد، بنابراین می‌توانید طی مراحل رسیده به هدف پیشرفت کار را اندازه گیری کنید و همچنین انگیزه خود را برای ادامه حفظ کنید. ارزیابی پیشرفت به شما کمک می‌کند تا تمرکز خود را حفظ کنید، به مدت زمان مشخص شده برای رسیدن به هدف پایبند باشید و هیجان نزدیک شدن به رسیدن به هدف خود را احساس کنید.
برای تعیین هدف قابل اندازه گیری باید به سؤالاتی مانند موارد زیر پاسخ دهید:
- چقدر؟
- چند تا؟
- چگونه بدانم کارها انجام شده‌اند؟
مثال
شما ممکن است هدف خود در مدیر بخش بازاریابی شدن را با اندازه گیری کارهایی که باید انجام دهید دنبال کنید. این کارها ممکن است تعیین و شرکت در دوره‌های آموزشی مورد نیاز و کسب تجربه مربوطه ظرف مدت پنج سال باشد.
۳. قابل دستیابی
هدف شما همچنین برای رسیدن به موفقیت باید واقع بینانه و قابل دستیابی باشد. به عبارت دیگر، این هدف گذاری باید توانایی‌های شما را افزایش دهد اما همچنان انجام و رسیدن به آن برای شما ممکن باشد. وقتی هدف قابل دستیابی را تعیین می‌کنید، ممکن است بتوانید فرصت‌ها یا منابعی را که قبلاً نادیده گرفته‌اید را، شناسایی کنید که به طبع این کار به شما کمک می‌کند سریع‌تر به هدف خود برسید.
برای رسیدن و مشخص کردن یک هدف قابل دستیابی باید به سؤالاتی مانند موارد زیر پاسخ دهید:
- چگونه می‌توانم این هدف را محقق کنم؟
- با توجه به سایر محدودیت‌ها، از جمله عوامل مالی، ای هدف من چقدر هدف واقع بینانه است؟
مثال
ممکن است لازم باشد از خود بپرسید که آیا توسعه مهارت‌های مورد نیاز برای تبدیل شدن به مدیر بازاریابی، بر اساس تجربه و شرایط موجود من، واقع بینانه است؟ به عنوان مثال، آیا وقت دارید که به طور مستمر آموزش‌های لازم را ببینید؟ آیا برای مدیر شدن به منابع مورد نیاز دسترسی دارید؟ آیا توانایی انجام این کار را دارید؟
نکته:
از تعیین اهدافی که شخص دیگری قدرت رسیده به آن را دارد، خودداری کنید. به عنوان مثال، ترفیع گرفتن به شخص دیگر و به تصمیم استخدام کننده بستگی دارد. اما اگر برای این موقعیت شما می‌توانید مهم‌ترین فرد باشید، می‌توانید با آموزش و کسب تجربه به آن هدف برسید.
۴. مناسب و مرتبط
این مرحله در مورد اطمینان از این است که هدف شما برای شما مهم است و همچنین با سایر اهداف شما هم‌خوانی دارد. همه ما برای دستیابی به اهداف خود به پشتیبانی و کمک نیاز داریم، اما حفظ کنترل بر آنها از هر چیزی مهم‌تر است. بنابراین باید در هدف گذاری به گونه‌ای پیش بروید که بتوانید به درستی و هماهنگ کارها را پیش ببرید، چرا که مسئول رسیدن به هدف خود شما هستید.
اگر هدف خود را به درستی و مرتبط انتخاب کرده باشید باید به تمام سؤالات زیر پاسخ بله بدهید:
- آیا هدفی که دارم ارزشمند است؟
- آیا زمان مناسبی برای این هدف گذاری است؟
- آیا این هدف با دیگر هدف‌ها و برنامه‌های من مطابقت و هم‌خوانی دارد؟
- آیا من فرد مناسبی برای رسیدن به این هدف هستم؟
- آیا در شرایط اقتصادی – اجتماعی فعلی این هدف قابل دستیابی است؟
مثال
ممکن است برای مدیر بخش بازاریابی شدن برنامه داشته باشید و به دنبال کسب مهارت باشید، اما آیا زمان مناسب برای آموزش‌های مورد نیاز، یا برای گرفتن مدرک را دارید؟ آیا مطمئن هستید که فرد مناسبی برای مسئولیت این نقش و بازاریابی هستید؟ آیا به آنچه همسر شما به عنوان هدف انتخاب کرده است هم‌خوانی دارد؟ یا اگر قصد تشکیل خانواده دارید، آیا گذراندن دوره آموزشی در وقت آزاد کار شما را دشوار نمی‌کند؟
۵. زمان‌دار
هر هدفی نیاز به زمان‌بندی دارد، به همین خاطر شما می‌توانید به راحتی برنامه‌ها را بر روی زمانی که تعیین کردید پیش ببرید و تمام آنچه برای رسیدن به هدف نیاز است را عملی کنید. این قسمت از معیارهای هدف گذاری به روش SMART به شما کمک می‌کند تا کارهای روزمره نسبت به اهداف بلند مدت شما اولویت نداشته باشد.
برای تعیین هدف زمان‌دار باید ابتدا به سؤالات زیر پاسخ دهید:
- چه زمانی؟
- شش ماه دیگر چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- شش هفته دیگر چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
- امروز چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
مثال
همان‌طور که قبلاً ذکر کردیم، کسب مهارت برای تبدیل شدن به مدیر بازاریابی ممکن است نیاز به آموزش یا کسب تجربه بالا داشته باشد. چقدر طول می‌کشد تا این مهارت‌ها را کسب کنید؟ آیا شما نیاز به آموزش بیشتر دارید، تا بتوانید مدرک و گواهی مخصوص به این نقش مدیریتی را به دست آورید؟ برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف کوچک‌تر برای دستیابی به هدف نهایی شما ضروری و بسیار مهم است، به همین خاطر باید برای تمام این کارها یک بازه زمانی مشخص کنید و بر آن پایبند باشید.
مزایا و معایب روش SMART
روش SMART روشی مؤثر است که با کمک آن می‌توانید شفافیت، تمرکز و انگیزه لازم برای دستیابی به اهداف خود را فراهم کنید. همچنین می‌توانید خود را مجاب به انتخاب اهدافی کنید که با دیگر اهداف شما در زندگی هم‌خوانی داشته باشند و حتی برای رسیدن به آن زمان بگذارید؛ که در نهایت تمام اینها باعث می‌شود که سرعت رسیدن به هدف بیشتر شود و دستیابی به آن نیز محتمل‌تر باشد. هدف گذاری به روش SMART همچنین، به ابزارهای تخصصی یا آموزش خاص نیاز ندارد و هر کسی و در هر مکانی به راحتی می‌تواند از این روش برای تعیین اهداف استفاده کند.
تفسیرهای مختلف از روش SMART وجود دارد که این تعاریف می‌توانند اثربخشی این روش را از بین ببرند یا برداشت‌ها از آن به سمت سوء برداشت برود. برخی معتقدند که روش SMART برای اهداف بلند مدت خوب کار نمی‌کند، زیرا فاقد انعطاف پذیری است، در حالی که برخی دیگر معتقدند ممکن است خلاقیت را از بین ببرد.
نکته کلیدی:
روش SMART ابزار و روشی کاملاً تثبیت شده است که می‌توانید از آن برای برنامه ریزی و دستیابی به اهداف خود استفاده کنید. در حالی که تفاسیر بسیاری از آن وجود دارد، اما با این حال رایج‌ترین آن این است که اهداف باید مشخص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط و زمان‌دار باشند.
وقتی از روش SMART استفاده می‌کنید، می‌توانید اهداف واضح، قابل دستیابی و معنی داری برای خود تعریف کنید و برای دستیابی به آنها برنامه‌ای منظم و درست تنظیم کنید.
از روش SMART در زندگی خود استفاده کنید
شاید شما در میان افرادی قرار بگیرید که آرزوی سفر به دور دنیا را دارند، اما تا به امروز این آرزو عملی نشدنی است. شاید به خود بگویید دلیلش این است که وقت و پول ندارید و شاید سال‌های آینده به این هدف و آرزو فکر می‌کنم.
هدف گذاری به روش SMART را در زندگی خود به کار ببرید تا بتوانید به راحتی هدف خود در سفر به دور دنیا را به گونه‌ای تنظیم کنید که قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مناسب و مرتبط و در نهایت زمان‌دار باشد. ممکن است در این حین به این نتیجه برسید که دلیل واقعی سفر نکردن شما این است که برنامه‌های شما بیش از حد مبهم یا غیرواقعی بوده است. به این فکر کنید که چگونه می‌توانید بهترین دید را از اهداف خود پیدا کنید و آن را به عنوان یک هدف SMART دوباره تعریف کنید، تا بتوانید رؤیای خود را به واقعیت تبدیل کنید.
