درباره شرکت:
ایده بستر معاملاتی شفاف برای دادوستد اشکال مختلف حاملهای انرژی با تمرکز روی برق به سال ۱۳۸۶ برمیگردد که خروجی آن موافقت اصولی شورای عالی بورس با تاسیس بورس برق بود. سرانجام در سال ۱۳۹۰، تشکیل بازار برق که به دریافت مجوز منتهی شده بود از یک سو و بازار نفت از سوی دیگر همزمان به ایستگاه دریافت مجوز تاسیس بورس انرژی ایران رسیدند.
در این زمان بهدنبال نیاز به بستر معاملاتی حوزه انرژی و با هدف ساماندهی، پذیرش، نظارت و تسهیل انجام معاملات حامل های انرژی و اوراق بهادار مبتنیبر حامل های انرژی نخستین مجمع عمومی موسس بورس انرژی در بهمن ۱۳۹۰ تشکیل شد. بهار و تابستان سال ۱۳۹۱ فرآیندهای ثبتی این بورس برای فراهمسازی فضایی شفاف و منصفانه برای خرید و فروش حاملهای انرژی طی شد و ۱۷ تیرماه بورس انرژی نزد اداره کل ثبت شرکتها به ثبت رسید. در ابتدای پاییز دستورالعملهای پذیرش و معاملاتی تصویب شد و از آذرماه این سال برگزاری جلسات معاملاتی آزمایشی کلید خورد. در واپسین ماه سال «قطران» و «زغالسنگ» بهعنوان نخستین کالاها در بازار فیزیکی این بورس پذیرش شدند تا ۱۹ اسفندماه سال ۱۳۹۱ بهعنوان نخستین روز معاملاتی بورس انرژی ایران به ثبت برسد.
بورس انرژی ایران از این تاریخ تاکنون ماموریت خود را ایجاد دسترسی غیرتبعیضآمیز و منصفانه اعضا به بسترهای معاملاتی دانسته و در همکاری با مجموعههای وزارت نفت و وزارت نیرو بهعنوان دو وزارتخانه فعال در حوزه تولید و عرضه حاملهای انرژی در رینگ داخلی و بینالملل، بستری برای قیمتگذاری انواع حاملهای انرژی بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا فراهم کرده است.
بازار فیزیکی:
بازار فیزیکی بورس انرژی ایران محلی برای دادوستد انواع فرآوردههای هیدروکربوری است. بازار فیزیکی دو رینگ داخلی و بینالمللی دارد که کالاهای پذیرفتهشده بسته به مصارف داخلی یا صادراتی در این دو رینگ معامله میشوند. نحوه معامله هر یک از کالاها در بازار فیزیکی با یکدیگر متفاوت بوده و در قالب قراردادهایی از جمله قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد کشف پریمیوم و قرارداد نقدی دادوستد میشوند.
بازار مشتقه:
بازار مشتقه بازاری است که در آن معاملات ابزارهای مشتقه مبتنیبر دارایی پایه، اعم از کالا و اوراق بهادار انجام میشود. مشخصه بارز معاملات مشتقه انجام معامله در لحظه است که مبتنیبر تعهد یا حق خرید یا فروش دارایی پایه در قیمتی مشخص و در زمانی مشخص در آینده انجام میشود. تسویه حین معاملات و نیز تسویه و تحویل در زمان سررسید هم یکی از مهمترین فرآیندهای معاملات ابزارهای مشتقه است.
بازار مشتقه بورس انرژی ایران بستری برای معامله انواع قراردادها اعم از آتی، اختیار معامله، قراردادهای سلف موازی استاندارد و قراردادهای سوآپ است. هماکنون قراردادهای آتی روی گواهی سپرده نفت خام و میعانات گازی تعریف شده و قابل معامله است. قراردادهای سلف موازی استاندارد نیز قالب مورد استفاده برای معاملات برق، انواع نفت خام و برخی فرآوردههای هیدروکروری است. لیست کامل این قراردادها در سایت بورس انرژی ایران در دسترس هستند.
بازار برق:
آنچنان که از نام بازار برق پیداست، معاملهگران در این بازار به خرید و فروش برق میپردازند. برق در بورس انرژی ایران در اشکال فیزیکی و مشتقه معامله میشود و این دادوستد در بازارهای مختلفی چون مصرفکنندگان بزرگ، عمدهفروشی برق، برق سبز و... صورت میپذیرد.
خریداران بازار فیزیکی برق، مصرفکنندگان بزرگ برق بالای پنج مگاوات و شرکتهای خردهفروشیاند و در آیندهای نزدیک مصرفکنندگان زیر پنج مگاوات هم به آنان میپیوندند. فروشندگان این بازار نیز نیروگاههای دارای قابلیت عرضه در بازار برق بورس انرژی ایراناند.
بازار سایر اوراق بهادار:
بازار سایر اوراق بهادار قابلمعامله شامل سه ابزار «صندوق سرمایهگذاری پروژه»، «اوراق گواهی ظرفیت» و «گواهی سپرده حاملهای انرژی» است.
بورس انرژی چه امکاناتی را فراهم میکند؟
بورس انرژی ایران بهعنوان بستر شفاف مبادلات حاملهای انرژی و اوراق مبتنیبر آن، به امکانات زیر دسترسی دارد:
سامانه معاملاتی تمامالکترونیک ویژه معاملات بازار فیزیکی و مشتقه
سامانه تمام الکترونیک ثبت و سپردهگذاری و تسویه و پایاپای معاملات
شبکه کارگزاران بورس انرژی ایران
مزایای پذیرش و معامله در بورس انرژی ایران
پذیرش و معامله در بورس انرژی ایران افزونبر قرارگرفتن در بستری حرفهای، شفاف و رقابتی، مزایایی مانند معافیت مالیاتی برای فروشندگان را نیز بهدنبال دارد.
از دیگر مزایای پذیرش و معامله در بازارهای بورس انرژی ایران میتوان به این موارد اشاره کرد:
امکان بازاریابی و عرضه محصولات در رینگ داخلی و بینالملل از طریق شبکه کارگزاران عضو و سامانههای معاملاتی بورس انرژی وجود دارد.
تامین مالی و پوشش ریسک عرضهکنندگان از طریق ابزارهای مالی موجود در بورس انرژی امکانپذیر است.
قابلیت پوشش ریسک و تامین کالاهای مورد نیاز مصرفکنندگان برای دورههای زمانی مختلف وجود دارد.
هزینههای معاملاتی برای مشتریان در مقایسه با معامله در خارج از بورس (شامل هزینه های عقد قرارداد، بازاریابی و...) کاهش مییابد.
ریسکهای معاملاتی از جمله ریسک عدم ایفای تعهدات طرفین و... کاهش مییابد.
قراردادها استاندارد و مشخصاند و همچنین استاندارد بودن و کیفیت کالاهای مورد معامله در بورس تضمین میشود.
چارچوب مقرراتی جامع در حوزه پذیرش، معاملات، ثبت و سپرده گذاری و تسویه پایاپای کالاها و اوراق بهادار مبتنیبر کالا حکمفرماست.
